Τι να περιμένω από τη φυσικοθεραπεία (2) Τρίτη ηλικία και φυσικοθεραπεία.

Καθώς το προσδόκιμο όριο ζωής αυξάνεται, εδώ και καιρό η βιβλιογραφία μιλάει και για την τέταρτη ηλικία (90+), γίνεται όλο και πιο εμφανής η ανάγκη για πρόγραμματα φυσικοθεραπείας που λαμβάνουν υπόψιν τις ανάγκες αυτής της ομάδας. Γεγονός είναι ότι ο μέσος όρος ζωής του πληθυσμού στην Ευρώπη φτάνει πια τα 84 έτη. Ωστόσο, εκφυλιστικές διεργασίες συμβαίνουν στους οργανισμούς και παρ' όλο που η επιστήμη συνεχώς εξελίσσεται πολλά άτομα χρειάζεται να ζουν με χρόνιες παθήσεις ή μειωμένο λειτουργικό επίπεδο. Περιορίζονται έτσι τα ηλικιωμένα άτομα στις δραστηριότητές τους και μεταξύ άλλων δυσάρεστων συνεπειών σταματούν να απολαμβάνουν τα καλοκαίρια τους σε παραθεριστικές κατοικίες, μειώνουν τις κοινωνικές συναναστροφές τους και συχνά απομονώνονται με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζουν συχνά και άλλες ψυχολογικές συνέπειες.

Είναι πάρα πολύ σημαντικό τα άτομα αυτά να παραμένουν δραστήρια τόσο σε επίπεδο φυσικής δραστηριότητας όσο και κοινωνικών συναναστροφών.

Επιδημιολογικά στοιχεία

Πτώσεις

• το 30-40% των ηλικιωμένων άνω των 65 ετών εμφανίζουν μία πτώση ετησίως

• σε ηλικίες άνω των 80 ετών το ποσοστό πτώσεων φτάνει στο 50%

• 10%-15% των πτώσεων προκαλούν σοβαρούς τραυματισμούς

• 50% προκαλούν ελαφρούς τραυματισμούς

• 50% των ηλικιωμένων 70-85 ετών που έπεσαν, ανέφεραν ότι φοβούνται μια επόμενη πτώση

• 60% ότι περιόρισαν μετρίως την κινητικότητά τους για την αποφυγή μελλοντικών πτώσεων,

• ενώ 15% περιόρισαν σε σημαντικό βαθμό την κινητικότητά τους.

Κατάγματα

• μηριαίου,

• λεκάνης,

• άνω άκρων

• κάτω άκρων

• εξαρθρήματα

• πιο σπάνια κατάγματα της σπονδυλικής στήλης

Παράγοντες που συμβάλλουν στην αυξημένη συχνότητα των πτώσεων στους ηλικιωμένους

• Προβλήματα ισορροπίας (αστάθεια βάδισης) από νοσήματα όπως Parkinson, εγκεφαλικό επεισόδιο

• Μυϊκή αδυναμία

• Μειωμένη οπτική οξύτητα

• Ακράτεια ούρων ή επιτακτική ούρηση που κάνουν τον ηλικιωμένο να βιαστεί στις κινήσεις του

• Νευρολογικές παθήσεις που προκαλούν μουδιάσματα και αδυναμία των κάτω άκρων

• Καρδιοπάθεια ή υπόταση που μπορεί να οδηγήσουν σε ζάλη ή καρδιακό επεισόδιο

• Λήψη φαρμάκων (αντιϋπερτασικά, διουρητικά,μυοχαλαρωτικά, ψυχοτρόπα)

• Άνοια και νόσος του Alzheimer

Στους παράγοντες συγκαταλέγονται επίσης περιβαλλοντικοί παράγοντες όπως κακή διαρρύθμιση του χώρου, συχνή αλλαγή θέσης επίπλων ή κακής τοποθέτησης αυτών, ολισθηρά πατώματα, χαμηλός φωτισμός, αντικείμενα στο πάτωμα, ύπαρξη σκάλας, παρουσία κατοικιδίου.

Υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις για την αποτελεσματικότητα της πρόληψης πτώσεων στην τρίτη ηλικία. Το πιο ισχυρό εργαλείο που εμφανίζεται αυτήν την περίοδο στην βιβλιογραφία είναι το Otago Exercise Program. Αποτελείται από ασκήσεις ενδυνάμωσης, ισορροπίας και βάδισης που εφαρμόζονται 3 φορές την εβδομάδα και δείχνουν 35%-40% μείωση των πτώσεων.

Το μεγαλύτερο στοίχημα που έχει να κερδίσει η φυσικοθεραπεία στην τρίτη και τέταρτη ηλικία είναι η πρόληψη έναντι της θεραπείας.

Έτσι η φυσικοθεραπευτική παρέμβαση ξεκινά με μια ολοκληρωμένη αξιολόγηση και τη λήψη ενός λεπτομερούς ιστορικού του ατόμου όπου καταγράφονται υποκείμενα νοσήματα και η λήψη φαρμάκων μεταξύ άλλων. Το λειτουργικό επίπεδο και οι καθημερινές δραστηριότητες του ατόμου. Στη συνέχεια δημιουργείται ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα προσαρμοσμένης έντασης και δυσκολίας ανάλογα το επίπεδο του ατόμου, με τη χρήση εργαλείων ενδυνάμωσης και ισορροπίας. Ταυτόχρονα, μπορεί να γίνει αξιολόγηση περιβαλλοντικών παραγόντων και να δοθούν συστάσεις σχετικά με την καταλληλότητα των υποδημάτων, την ύπαρξη επαρκούς φωτισμού στο χώρο κατοικίας τους, την τυχόν ανάγκη μετακίνησης επίπλων, χαλιών ανεπαρκώς ακινητοποιημένων, την εγκατάσταση χειρολαβών ή αντιολισθητικών χαλιών, τη χρήση ανυψωτικού τουαλέτας, υψηλών καθισμάτων, χρήση βοηθήματος βάδισης κλπ

Στο κομμάτι της θεραπείας με τη χρήση φυσικοθεραπευτικών μέσων η φυσικοθεραπεύτρια μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση συμπτωμάτων του πόνου, της μείωσης εύρους των αρθρώσεων, νευρολογικών σημείων εξαιτίας μυοσκελετικών παθολογιών αλλά και νευρολογικών συμπτωμάτων εξαιτίας νευρολογικών παθήσεων. Λαμβάνοντας υπόψη τις συννοσηρότητες να προσαρμόσει τη θεραπεία σε ασθένειες όπως η οστεοαρθρίτιδα, η οστεοπόρωση, ο σακχαρώδης διαβήτης, η νόσος του Parkinson και άλλες.

Η φυσικοθεραπεία στην τρίτη και τέταρτη ηλικία σκοπό έχει να βοηθήσει τον πληθυσμό αυτό να συνεχίσει να απολαμβάνει την ποιότητα ζωής που απολάμβανε και στη νεότητά του μέσα από τη διατήρηση της αυτονομίας του, την κοινωνική συμμετοχή, την επικοινωνία και την αυτάρκεια του εξασφαλίζοντάς του υγεία και ποιοτική διαβίωση.

Χρειάζεται να δώσουμε στον πληθυσμό αυτό την σημασία και προσοχή που του αξίζει ώστε το γήρας να μην συνδέεται πια με έλλειψη αυτονομίας.