Η φυσικοθεραπεία κοντά στον ασθενή με νόσο του Parkinson .

Τι είναι;

Μια νευροεκφυλιστική νόσος κατά την πορεία της οποίας οι νευρώνες που παράγουν ντοπαμίνη, σταδιακά αδρανοποιούνται. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μικρότερη παρουσία ντοπαμίνης στον εγκέφαλο. Η ντοπαμίνη είναι ένας νευροδιαβιβαστής με κύριο ρόλο την μεταφορά μηνυμάτων μεταξύ των περιοχών του εγκεφάλου που αφορούν τον έλεγχο των κινήσεων.

Σε περίπτωση χαμηλής ποσότητας ντοπαμίνης, λοιπόν, υπάρχει, μεταξύ άλλων, διαταραχή στον έλεγχο της κίνησης.

Δυστυχώς η επιστημική κοινότητα δεν έχει ακόμα ανακαλύψει πως και γιατί οι νευρώνες αυτοί πεθαίνουν ή παύουν να δουλεύουν σωστά.

Για την ώρα περιβαλλοντικοί και γενετικοί παράγοντες φαίνεται να διαδραματίζουν κάποιο ρόλο.

Συμπτώματα

Οι περισσότεροι αναγνωρίζουμε τη νόσο του Parkinson σε ηλικιωμένα άτομα που παρουσιάζουν τρέμουλο και κινούνται αργά.

Στην πραγματικότητα η νόσος μπορεί να προσβάλει άτομα μέσης ηλικίας από 50 χρονών και άνω με τις πιθανόητες να αυξάνονται όσο αυξάνεται και η ηλικία.

Είναι σημαντικό να αναφέρουμε πως τα συμπτώματα δεν αφορούν μόνο κινητικές διαταραχές αλλά και άλλες.

Κινητικές διαταραχές

• Χαρακτηριστική είναι η βραδικινησία( οι αργές κινήσεις)

• Δυσκαμψία

• Φαινόμενο παγώματος( όπου ο ασθενής αισθάνεται τα πόδια του κολλημένα στο πάτωμα με ταυτόχρονη αδυναμία να ξεκινήσει την κίνηση)

• Μειωμένο εύρος κίνησης

• Τρέμουλο

• Αστάθεια στη βάδιση ή στάση

• Μειωμένες εκφράσεις προσώπου

Μη κινητικές διαταραχές

• Μειωμένη αίσθηση όσφρησης

• Πρόβλήματα ύπνου (Αϋπνία και υπερβολική ημερήσια υπνηλία, έντονα ζωηρά όνειρα, διαταραχές αναπνοής στον ύπνο)

• Κατάθλιψη

• Άνοια

• Γνωστικές διαταραχές( αδυναμία συγκέντρωσης)

• Χαμηλή πίεση

• Δυσκοιλιότητα

• Πόνος

• Προβλήματα ομιλίας και κατάποσης

• Εφίδρωση

Θεραπεία

Μεταξύ των διαθέσιμων θεραπειών η levodopa μπορεί να βελτιώσει τα κινητικά προβλήματα.

Το Botox ενδείκνυται για την βελτίωση της δυστονίας.

Η εν τω βάθει εγκεφαλική διέγερση (deep brain stimulation) είναι μια χειρουργική επέμβαση κατά την οποία εμφυτεύεται μια συσκευή η οποία στοχεύει συμπτώματα όπως το τρέμουλο και η δυστονία.

Άλλες θεραπείες στοχεύουν στην καθυστέρηση ή πρόληψη εξέλιξης της νόσου όταν αυτό είναι εφικτό.

Διάγνωση

Η φυσική εξέταση, η λήψη ιστορικού αλλά και εργαστηριακές εξετάσεις μπορούν να βοηθήσουν στην διάγνωση της νόσου.

Οι εξετάσεις MRI και CT συνήθως δεν παρουσιάζουν ευρήματα ωστόσο είναι χρήσιμες στη διάγνωση άλλων τύπων παρκινσιονισμού.

Η εξέταση DaTscan μπορεί επίσης να βοηθήσει στη διάγνωση χωρίς ωστόσο από μόνη της να την επιβεβαιώνει.

Πως μπορούμε να βοηθήσουμε ένα άτομο με Parkinson's

Είναι σημαντικό τα φάρμακα να λαμβάνονται την προγραμματισμένη ώρα καθώς διαφορετικά τα συμπτώματα της νόσου ή οι παρενέργειες των φαρμάκων μπορεί να εμφανιστούν.

Το φαινόμενο on/off όπου η επίδραση του φαρμάκου μπορεί να ανασταλεί για λεπτά ή ώρες πρέπει να λαμβάνεται υπόψιν κατά τον προγραμματισμό των φυσικοθεραπειών.

Ο ασθενής είναι, συνήθως, σε καλύτερο λειτουργικό επίπεδο αμέσως μετά τη λήψη των φαρμάκων.

Τα φάρμακα ως επί τω πλείστον λαμβάνονται κατά τη διάρκεια της ημέρας, αυτό σημαίνει πως οι ασθενείς τη νύχτα παρουσιάζουν μεγαλύτερη δυσκαμψία και πιθανόν να χρειάζονται βοήθεια για την αλλαγή θέσης στο κρεβάτι.

Η νόσος του Parkinson είναι μια προοδευτική νόσος με μέσω όρο εξέλιξης τα 14 χρόνια.

Διαφορετικοί τύποι της νόσου μπορεί να παρουσιάζουν ως κυρίαρχα άλλα συμπτώματα πέραν της βραδυκινησίας. Ο ασθενής θα χρειαστεί ανθρώπους να σταθούν κοντά του τόσο σε ψυχολογικό όσο και πρακτικό επίπεδο.

Το άγχος, η ανησυχία και η κούραση μπορεί να επιδεινώσουν την παρουσία τρέμουλου.

Αν ο τρόμος (αλλιώς το τρέμουλο) δεν είναι διαχειρίσιμος ίσως χρειάζεται επανεξέταση η φαρμακευτική αγωγή.

Σε κάθε περίπτωση σταθείτε κοντά στους ασθενείς με υπομονή, δώστε τους χρόνο και δείξτε τους την υποστήριξή σας.

Μην διακόπτεται τα άτομα καθώς περπατάνε και ενθαρύνετε τους να ακολουθήσουν ένα πρόγραμμα ασκήσεων για ενδυνάμωση που θα τους βοηθήσει να διατηρήσουν την κινητικότητα τους. Τα άτομα με Parkinson's παρουσιάζουν δυσκολία στην πραγματοποίηση ταυτόχρονων εργασιών. Καλό είναι να μην τους δυσκολεύουμε.

Σε περίπτωση δυσκοιλιότητας κουβεντιάστε το σύμπτωμα με τον γιατρό σας καθώς μπορεί να προέρχεται από χαμηλή απορρόφηση του φαρμάκου.

Ο ασθενής μπορεί να παρουσιάζει συχνουρία το βράδυ. Καλό είναι να καταναλώνει την μεγαλύτερη ποσότητα υγρών μέχρι νωρίς το απόγευμα και πριν πάει για ύπνο να αδειάζει την κύστη του είτε υπάρχει επιθυμία γι'αυτό είτε όχι. Σε συνδυασμό με την βραδινή δυσκαμψία μπορεί να χρειάζεται βόηθεια στην μετακίνηση προς αποφυγή πτώσεων.

Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, καούρες, λοιμώξεις του αναπνευστικού είναι πιθανόν να οφείλονται σε προβλήματα κατάποσης.

Η δυσκολία κατακράτησης της σιέλου εσωτερικά στο στόμα μπορεί να οφείλεται σε αδυναμία των χειλιών να παραμείνουν κλειστά ή σε κακή στάση. Η φυσικοθεραπέυτρια μπορεί να αξιολογήσει το πρόβλημα και να προτείνει λύσεις.

Πρακτικές συμβουλές προκειμένου να αποφευχθεί η είσοδος φαγητού στους πνεύμονες είναι

η εξάσκηση με αναμάσηση μαστίχας καθώς μπορεί να βοηθήσει ως 'οδηγός'.

Η κλίση της κεφαλής προς τα εμπρός προλαμβάνει την είσοδο της τροφής στους πνεύμονες.

Υπάχουν επίσης σκευάσματα σκόνης στο εμπόριο τα οποία ρευστοποιούν τα υγρά κι έτσι βοηθούν στην κατάποση. Ενημερωθείτε από το φαρμακείο σας.

Στην αντίθετη περίπτωση όπου το στόμα είναι εξαιρετικά στεγνό μπορείτε να προμηθευτείτε τεχνητό σάλιο.

Προβλήματα μνήμης, σχεδιασμού, ταυτόχρονη εκτέλεση πολλών εργασιών, εναλλαγή από τη μια εργασία στην άλλη, αργή επεξεργασία στην σκέψη είναι κάποια από τα γνωστικά προβλήματα που μπορεί να παρουσιαστούν. Κάποιες φορές μπορεί να προέρχονται από τη χρήση των φαρμάκων. Κουβεντιάστε τα συμπτώματα με τον γιατρό σας.

Οι εκδηλώσεις της νόσου μπορεί να εγείρουν συναισθήματα ντροπής, ανησυχίας και άγχους. Η έλλειψη ανεξαρτησίας σταδιακά μπορεί να οδηγήσει στην απομόνωση και κατάθλιψη του πάσχοντος. Η παρουσία ενός υποστηρικτικού περιβάλλοντος και δικτύου είναι πολύ σημαντική για τον ασθενή.

Φυσικοθεραπεία και Parkinson's

Από τα πιο συχνά κινητικά προβλήματα που θα εμφανίσει ο παρκινσιονικός ασθενής είναι δυσκολία στις αλλαγές θέσης, την στάση, την ισορροπία και τη βάδιση. Συνεκδοχικά μπορεί να έχει πτώσεις εντός και εκτός σπιτιού.

Κατά τη λήψη ιστορικού και γνωριμίας είναι πολύ σημαντικό να τεθούν ρεαλιστικοί και λειτουργικοί στόχοι ανάλογα το στάδιο της νόσου.

Η πρόληψη των πτώσεων λαμβάνεται σημαντικά υπόψιν στο σχεδιασμό του θεραπευτικού προγράμματος αφού μπορεί να οδηγήσει σε κατάγματα και περαιτέρω προβλήμτα τα οποία επιβαρύνουν την κατάσταση του ασθενή.

Οι περισσότερες πτώσεις έχει βρεθεί πως συμβαίνουν κατά την αλλαγή θέσης και κατά τη βάδιση. Η φυσικοθεραπεύτρια μπορεί να διδάξει στρατηγικές στον ασθενή, την οικογένειά του και το άτομο που τον φροντίζει ώστε να αποφευχθούν.

Ακουστικά, οπτικά, απτικά και γνωστικά ερεθίσματα μπορούν να βοηθήσουν στην μετακίνηση του ασθενή. Μια έμπειρη φυσικοθεραπεύτρια μπορεί να αναγνωρίσει και να προτείνει τις σωστές μεθόδους.

Έρευνες υποστηρίζουν πως οι ασθενείς ακολουθώντας ένα πρόγραμμα φυσικοθεραπείας είτε ατομικά στο σπίτι τους είτε ομαδικό παρουσίασαν βελτίωση τόσο σε κινητικό όσο και σε γνωστικό επίπεδο. Η ισορροπία, η αυτοπεποίθηση τους γύρω από αυτήν, η βάδιση και η ποιότητα ζωής του παρουσίασαν βελτίωση ανάλογα με το πρόγραμμα που παρακολούθησαν. Συνεκδοχικά υπήρξαν αλλάγές στη διάθεσή τους. Ενθαρύνετε τους ασθενείς που ζούνε κοντά σας να συμμετέχουν.

Ένα θεραπευτικό πρόγραμμα με ασκήσεις αντίστασης θα βοηθήσει να διατηρηθούν οι μυς σε φόρμα για δραστηριότητες που απαιτούν δύναμη. Η ενδυνάμωση των κάτω άκρων διευκολύνει την δραστηριότητα ανάβασης σκάλας αλλά και της βάδισης σε ανισόπεδο έδαφος ενώ η ενδυνάμωση των άνω άκρων ενισχύει την ικανότητα μεταφοράς αντικειμένων, όπως τσάντες αγορών.

Η διατήρηση καλής στάσης στην όρθια θέση βοηθάει στην ισορροπία και γενικότερα την κίνηση, καθώς και την αναπνοή, τη φωνή και την κατάποση. Με τη βοήθεια της φυσικοθεραπεύτριας και το κατάλληλο πρόγραμμα η στάση μπορεί να βελτιωθεί τόσο στην όρθια όσο και την καθιστή θέση.

Δεδομένου πως η νόσος του Parkinson είναι μια προοδευτική ασθένεια οι στόχοι της φυσικοθεραπευτικής προσέγγισης μπορεί να αφορούν την βελτίωση, διατήρηση ή μείωση του ρυθμού επιδείνωσης ανάλογα με το στάδιο στο οποίο βρίσκεται ο ασθενής.

Μιλήστε και κουβεντιάστε ανοιχτά με την φυσικοθεραπεύτρια για τις ανάγκες σας.

Δώστε την ευκαιρία στον εαυτό σας να απολαμβάνει την ποιόητα ζωής που σας αξίζει!

Αναφορές:

https://www.parkinsonnet.com/discipline/physiotherapy/

https://www.csp.org.uk/conditions/parkinsons

Keus, S. H., Bloem, B. R., Hendriks, E. J., Bredero-Cohen, A. B., Munneke, M., & Practice Recommendations Development Group (2007). Evidence-based analysis of physical therapy in Parkinson's disease with recommendations for practice and research. Movement disorders : official journal of the Movement Disorder Society, 22(4), 451–600. https://doi.org/10.1002/mds.21244

King, L. A., Wilhelm, J., Chen, Y., Blehm, R., Nutt, J., Chen, Z., Serdar, A., & Horak, F. B. (2015). Effects of Group, Individual, and Home Exercise in Persons With Parkinson Disease: A Randomized Clinical Trial. Journal of neurologic physical therapy : JNPT, 39(4), 204–212. https://doi.org/10.1097/NPT.0000000000000101

Declaration: Πολλές από τις πληροφορίες που περιέχονται στο συγκεκριμένο άρθρο προέρχονται από τις προσωπικές μου σημειώσεις γύρω από τη νόσο και την εμπειρία μου δουλεύοντας με ασθενείς.